Дунёнинг аксарият мамлакатларида умум миллий аҳолини рўйхатга олишда иштирок этиш мажбурийдир. Ҳар бир фуқаронинг аҳолини рўйхатга олишда иштирок этишига бўлган эҳтиёжининг ягона аргументи инсоннинг ўзи ҳақида маълумотга муҳтож бўлган жамиятнинг бир қисми эканлигини англашидир.

Аҳолини рўйхатга олиш тўғрисидаги қонунга кўра аҳолини рўйхатга олишда иштирок этиш «инсон ва фуқаронинг ижтимоий бурчидир».

Бир қатор мамлакатларда: АҚШ, Буюк Британия, Чехия республикаларида — қонун ҳужжатларига мувофиқ маъмурий жаримага тортилади.

Туркияда аҳолини рўйхатга олиш куни (бир кун) мамлакатнинг барча аҳолиси уйдан чиқиб кетиши тақиқланади, шунинг учун улар аҳолини рўйхатга олувчиларни кутишади.

Боливия ҳукумати чегараларни ёпиб, шаҳарларда поездлар ҳаракати ва жамоат транспорт ҳаракатини бекор қилади ва аҳолини уйдан чиқмасликка буйруқ беради.

Аргентина ва Чилида эса аҳолини рўйхатга олиш куни барча кўнгилочар жойлар, дўконлар, ресторанлар ва хизмат кўрсатиш корхоналарининг эшиклари ёпилади.

Мамлакатимиз тарихида аҳолини рўйхатга олиш жараёнида иштирок этмаслик учун фақат бир марта, яъни 1939 йилда, рўйхатга олишдан бош тортганлик учун жиноий жазо чоралари жорий этилган. Кейинчалик қарор бекор қилинган.

2020 йилнинг 16 мартидаги “Аҳолини рўйхатга олиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикасининг ЎРҚ-611-Қонунида рўйхатга олинувчилар ўзининг шахсга доир маълумотлари нима мақсадда йиғилаётганлигини, ушбу маълумотлардан ким ва қандай тарзда фойдаланишини билишлари, рўйхатга олувчи ходимлардан тегишли гувоҳномани кўрсатишини талаб қилиш, рад этилган тақдирда эса — рўйхатга олиш варағидаги саволларга жавоб бермасликкка, рўйхатга олиш варағининг шаклига биноан шахсга доир ишончли маълумотларни тақдим этиш ҳуқуқига эга.

Шунинг билан бирга аҳолини рўйхатга олишни ўтказишга монелик қилмаслиги шарт.

Шундан кўриниб турибдики, бугунги кунда мамлакатимизда аҳолини рўйхатга олиш тадбирига иштирок этмаганлик учун жазо чораларини кўриш белгиланмаган.

Томди тумани Статистика бўлими